Το «Επέκεινα» των αρχαίων Ελλήνων

Μεγάλη Έκθεση με 120 αντικείμενα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για τη ζωή μετά τον θάνατο.

Η αυτοκτονία του ομηρικού ήρωα.

         Οι εκ Θεσσαλονίκης ορμώμενοι Διαιτητές και Κριτές Πυγμαχίας προτείνουν και αυτή την Έκθεση σε όσους από εσάς βρίσκονται ή θα επισκεφθούν την Αθήνα. Μπορείτε φυσικά πάντοτε να επιλέξετε να πιείτε έναν (ακριβό) καφέ στα καφέ του διπλανού Κολωνακίου. Θα ήταν όμως πράγματι κρίμα να χάσετε την ευκαιρία να περιηγηθείτε σε αυτήν την τόσο ξεχωριστή Έκθεση.  

         Το αναπόδραστο του θανάτου αλλά και η διαρκής αναζήτηση του ανθρώπου να τον κατανοήσει, ακόμη και να τον υπερβεί, είναι το θέμα της νέας εξαιρετικής Έκθεσης στο Μέγαρο Σταθάτου του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Ο τίτλος της είναι «Επέκεινα. Ο Θάνατος και η ζωή μετά, στην Αρχαιότητα».

         Συνολικά πέντε ενότητες συνθέτουν την παρουσίαση που μελετά ένα από τα σημαντικότερα μυστήρια που απασχολεί στο διηνεκές τον άνθρωπο και τροφοδότησε όλες τις μεγάλες θρησκείες: ποια είναι, δηλαδή, η τύχη της αθάνατης ψυχής μετά τον θάνατο του φθαρτού σώματος. «Η στιγμή του θανάτου», τα «έθιμα ταφής» αλλά και οι τρεις εκδοχές του Άδη-«ομηρικός», «βακχικός» και «πλατωνικός»- είναι οι θεματικές μέσα από τις οποίες καλείται κανείς να εξερευνήσει τις διαφορές αλλά και να βρει τις τυχόν ομοιότητες στα τελετουργικά των αρχαίων Ελλήνων με το σήμερα.

Ο Αχιλλέας σκοτώνει την Πανθεσίλεια.

        Χρυσές μάσκες, στεφάνια και επιτύμβια σήματα αναδεικνύουν τα έθιμα ταφής. Εδώ μπορεί να δει κανείς ένα χρυσό στεφάνι μυρτιάς από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μια γυναικεία προσωπίδα από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το περίφημο γλυπτό η «Εκφορά της Βάρης».

         Οι διαφορετικές όψεις του Κάτω Κόσμου παρουσιάζονται σε τρεις ξεχωριστές ενότητες με αντιπροσωπευτικά αντικείμενα που «μιλούν» για το ταξίδι των ψυχών στον Κάτω Κόσμο. Μεγάλη επιτυχία για την ελληνική παρουσίαση είναι ο δανεισμός της εξαιρετικής «Κεφαλής Ύπνου» που βρέθηκε σε όχθη ποταμού στην Περούτζια και κοσμεί σήμερα τις προθήκες του Βρετανικού Μουσείου. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το κεφάλι προέρχεται από ένα φυσικού μεγέθους άγαλμα του Θεού Ύπνου, το οποίο δεν σώζεται.

Η παραπάνω παρουσίαση είναι μέρος του άρθρου της κ. Γιώτας Βαζούρα στην εφημερίδα «Δημοκρατία».

Και από  το καλαίσθητο φυλλάδιο της Έκθεσης δύο αποσπάσματα:

Ξεχωριστοί νεκροί.

Αυτόχειρες, Εγκληματίες, Διόβλητοι, Βιαιοθάνατοι, Άωροι, Πεσόντες εν πολέμωι.

Ο Θεός Ύπνος.

         Στην αρχαιότητα ορισμένοι νεκροί ανήκουν σε ειδικές κατηγορίες και έχουν άλλη αντιμετώπιση  ανάλογα με το πώς έχουν πεθάνει. Οι αυτόχειρες, δηλαδή αυτοί που αυτοκτόνησαν, συνήθως δεν επιτρέπεται να ταφούν στο νεκροταφείο. Οι εγκληματίες που καταδικάζονται σε θάνατο, δολοφόνοι, ιερόσυλοι και προδότες, απαγορεύεται να ταφούν εντός της πόλης. Αντίθετα, οι διόβλητοι, δηλαδή αυτοί που έχουν χτυπηθεί από κεραυνό, θεωρούνται επιλεγμένοι από τον Δία και ιεροποιούνται, όπως ο Ασκληπιός, ο Ερεχθέας και η Σεμέλη. Άλλες ειδικές κατηγορίες είναι οι βιαιοθάνατοι, αυτοί που έχουν πεθάνει βίαια, και οι άωροι, αυτοί που πέθαναν πριν την ώρα τους, δηλαδή πριν παντρευτούν και κάνουν παιδιά. Τα αρχαία νεκροταφεία ήταν γεμάτα από τάφους αώρων νεκρών. Τέλος, ειδική κατηγορία αποτελούν και οι πεσόντες εν πολέμωι, στους οποίους οι αρχαίοι Έλληνες επιφυλάσσουν ιδιαίτερες τιμές.    

Αντί επιλόγου.

         Η κοινή πίστη στην αθανασία της ψυχής είναι η αφετηρία πάνω στην οποία κτίστηκαν οι εκδοχές που παρουσιάζονται στην Έκθεση. Οι τρεις εκδοχές αποτελούν ένα μικρό παράδειγμα της αναμόρφωσης των λατρειών και των τελετών, της αποδοχής ή απόρριψης στοιχείων άλλων περιόδων, και τελικά, της εξέλιξης της σκέψης και της φιλοσοφίας.

Η Έκθεση θα διαρκέσει έως τις 8 Φεβρουαρίου 2015

"Ίασις, Υγεία, Νόσος, Θεραπεία από τον Όμηρο στον Γαληνό".

Επισκεφθείτε την Έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Η είσοδος του Μουσείου.

         Με την ευκαιρία της διοργάνωσης του Πανελληνίου Πρωταθλήματος Πυγμαχίας Α΄ Κατηγορίας Ανδρών για το 2014 στην Αθήνα το διάστημα 12 με 16 Δεκεμβρίου 2014, οι Διαιτητές από τη Θεσσαλονίκη επισκέφθηκαν το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην περιοχή του Κολωνακίου (Νεοφύτου Δούκα 4) και είχαμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε τα εκθέματα τόσο των σταθερών Εκθέσεων του Ιδρύματος όσο και τη συλλογή των δύο θεματικών Εκθέσεων «Ίασις, Υγεία, Νόσος, Θεραπεία από τον όμηρο στον Γαληνό» και την Έκθεση «Επέκεινα. Ο Θάνατος και η ζωή μετά στην Αρχαία Ελλάδα». Παρά τη δυσαρέσκειά μας για το ακριβό εισιτήριο (7€) καθώς και την απαγόρευση της λήψης φωτογραφιών στην Έκθεση «Ίασις», κάναμε χρήση των αδειών ελευθέρας εισόδου των εκπαιδευτικών συναδέλφων και «αποζημιωθήκαμε» από την ξενάγηση στις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εκθέσεις.                

Χερια και πόδια αφιερωμένα στους Θεούς.

Και άλλα....μέλη.

         Από τις 19 Νοεμβρίου 2014 έως και τις 31 Μαϊου 2015 λειτούργει στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Έκθεση με θέμα την υγεία στην αρχαία Ελλάδα, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν 300 αρχαία αντικείμενα από 41 μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού: μεταξύ άλλων αντικείμενα ταξίδεψαν από το Βρετανικό Μουσείο, το Λούβρο, και τα Μουσεία του Καπιτωλίου στη Ρώμη. Η έκθεση χωρίζεται σε τρεις ενότητες: Υγεία, Νόσος, Θεραπεία, και καλύπτει το χρονικό διάστημα περίπου από το 1200 π.Χ. έως τον 3^ο αιώνα μ.Χ. Αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας των μεγάλων αρχαιολογικών Εκθέσεων του μουσείου , η «Έρως» και πρόκειται να ολοκληρωθεί αυτόν τον Δεκέμβριο με την Έκθεση «Επέκεινα».
οποία εστιάζει σε θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, και η οποία ξεκίνησε το 2009 με την Έκθεση

Σκηνή θεραπείας.

         Το υλικό της Έκθεσης προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε κομβικά ερωτήματα σε σχέση με την υγεία, την ιατρική και την καθημερινότητα στην αρχαιότητα, όπως: φρόντιζαν τη διατροφή και το σώμα τους στην αρχαία Ελλάδα; Πως αντιμετώπιζαν το ζήτημα της δημόσιας υγείας; Τι έκανε ένας αθλητής εάν τραυματιζόταν 2.500 χρόνια πριν; Υπήρχαν χειρουργικά εργαλεία; Πως χρησιμοποιούσαν το όπιο και άλλες φαρμακευτικές ουσίες και βότανα;

         Η διατήρηση της υγείας, η κατανόηση των αιτιών που προκαλούν τις ασθένειες και η ανεύρεση τρόπων αντιμετώπισής τους, είναι ζητήματα που έχουν ανέκαθεν απασχολήσει τον  

Αφιέρωση για θεραπεία.

άνθρωπο. Τι αλλαγές όμως παρατηρήθηκαν στην ανθρώπινη σκέψη και στις ιατρικές μεθόδους μέσα στους αιώνες; Η Έκθεση παρουσιάζει την εξέλιξη των αρχαίων θεραπευτικών πρακτικών, εξετάζοντας τη μετάβαση από τη μαγικο-θρησκευτική θεραπεία στην ορθολογική, επιστημονική ιατρική. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που απήλλαξαν την ιατρική από μαγικά και θρησκευτικά στοιχεία, αντιλαμβανόμενοι ότι η διατήρηση της υγείας και η καταπολέμηση της ασθένειας εξαρτώνται από φυσικά αίτια.

           Η παρουσίαση έχει ληφθεί από το περιοδικό «Ιστορικά Θέματα», τεύχος 145 του Δεκεμβρίου 2014 και τη μόνιμη Στήλη του «Ιστορικές Ειδήσεις» καθώς και από το ενημερωτικό φυλλάδιο της Έκθεσης. Φωτογραφίες από τις εκθέσεις του Μουσείου μπορεί κανείς να δει στη σελίδα μας στο Facebook «Προτάσεις Πολιτισμού».