Ο εκφοβισμός μεγάλωσε και πήγε Πανεπιστήμιο

Ημερίδα για τον Εκφοβισμό στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Η αφίσα της Ημερίδας

        Παρακολουθήσαμε την Ημερίδα για τον Εκφοβισμό που οργάνωσε την Τετάρτη 29/4/2015 στο Α.Π.Θ. το δραστήριο Παρατηρητήριο Φοιτητών Ευαίσθητων ΚοινωνικώνΟμάδων. To Παρατηρητήριο Φοιτητών έχει ως κύριο στόχο του να συνδράμει στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους: οι φοιτητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, οι μειονοτικοί και οι ομογενείς ή παλιννοστούντες φοιτητές, αλλά και οποιαδήποτε άλλη κατηγορία φοιτητών, που κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους παρουσιάζουν κάποιο ανασταλτικό για την πρόοδο των σπουδών τους πρόβλημα.

Στους στόχους του Παρατηρητηρίου συγκαταλέγεται:

• η συγκέντρωση υλικού σχετικού με την ακαδημαϊκή πορεία των παραπάνω φοιτητών και τις ανάγκες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά τη φοίτησή τους στο Πανεπιστήμιο,
• η συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με υπάρχουσες υπηρεσίες, πρωτοβουλίες και δράσεις στο Α.Π.Θ., που μεριμνούν για την υποστήριξη των εν λόγω φοιτητών, προκειμένου να γίνουν  γνωστές σε όλη την Πανεπιστημιακή κοινότητα (π.χ. ενισχυτική διδασκαλία ή άλλης μορφής διευκολύνσεις),
• η καταγραφή καλών πρακτικών άλλων Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας και του εξωτερικού, καθώς και η δυνατότητα συνεργασίας μαζί τους για την ανάπτυξη υποστηρικτικών υπηρεσιών.

Οι ομιλητές της Ημερίδας

       Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά μόνο σημεία από τις πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις που ακούσαμε. Η πρώτη ομιλήτρια, η κυρία Άλτα Πανέρα, ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, μετά από μια διεξοδική ανάλυση του όρου «εκφοβισμός» συμπέρανε πως πλέον: «ο εκφοβισμός μεγάλωσε και πήγε Πανεπιστήμιο». Αναφέρθηκε στα προβλήματα που προκαλεί η στοχοποίηση φοιτητών για την πολιτική ιδεολογία τους, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, το χρώμα του δέρματος ή την εθνικότητα τους. Οι επιπτώσεις του εκφοβισμού στους φοιτητές μπορεί να είναι η αποχή τους από τα μαθήματα, η απομάκρυνση τους από τους χώρους συνάθροισης και τις εκδηλώσεις του Πανεπιστημίου, η πτώση της απόδοσης τους και άλλες. Σε κάθε περίπτωση η φοιτητική ζωή παρέχει λόγω των ιδιαιτεροτήτων της, πρόσφορο έδαφος στον εκφοβισμό.

Αρκετοί οι ορισμοί αλλά απαραίτητοι

      Η επόμενη ομιλήτρια, η κυρία Μαρία Αρχιμανδρίτου, Καθηγήτρια Εγκληματολογίας, ανέλυσε το θέμα της «Συμβολικής Βίας στις ομάδες ομοίων». Στην εισαγωγή της διέκρινε τρεις συμβολικές μορφές βίας (μοντέλα εκφοβισμού) και τους εκφραστές της από την αρχαία Ιστορία: τον Ηρακλή, ο οποίος με την επιβολή της φυσικής δύναμης και την άσκηση βίας επέβαλλε την εξουσία του. Πρόκειται για ένα παρωχημένο μοντέλο επιβολής εξουσίας, που όμως επιβιώνει σήμερα σε περιοχές όπου επικρατεί ο νόμος της αυτοδικίας (π.χ. η «βεντέτα» στην Βόρεια Αλβανία). Άλλο πρότυπο υπήρξε ο ομηρικός ήρωας Αχιλλέας, που με την άριστη γνώση της τεχνικής των συγκρούσεων, μέσα από τον αγώνα βάση κανόνων επέλυε τις διαφορές του. Πρόκειται για τη θέσπιση της «καλής» και της «κακής έριδας», του «ευ αγωνίζεσθαι» σε αντιδιαστολή με τον πόλεμο και την ωμή βία. Τέλος, εξελιγμένο πρότυπο επίλυσης διαφορών είναι ο Οδυσσέας, ο πρώτος «μοντέρνος άνθρωπος», ο οποίος εφαρμόζει έναν νέο κανόνα χωρίς όμως να είναι απολύτως ηθικός (η περίπτωση της άδικης αφαίρεσης των όπλων από τον Αίαντα, που αυτοκτόνησε). Κατέληξε πως στην εποχή μας έχουν απονομιμοποιηθεί τρόποι συμπεριφοράς του παρελθόντος (όπως τα βυζαντινά πρακτικά τιμωρίας με διαπόμπευση) και περιήλθαν πλέον στον «κάδο των αχρήστων» της Ιστορίας. Τόνισε όμως, και τον κίνδυνο της «υπεραπασχόλησης» και του «ηθικού πανικού» που οδηγούν σε υπερτονισμό της πράξης και την στοχοποίηση τόσο των δραστών όσο και των θυμάτων. Οφείλουμε δε να αποφεύγουμε την δαιμονοποίηση του δράστη και την θυματοποίηση του θύματος.

Πολλοί οι ακροατές της Ημερίδας

      Ο τελευταίος εισηγητής, κύριος Νικόλαος Ζαλίκης, Καθηγητής Ψυχιατρικής Παιδιού και Εφήβου, επισήμανε πως δεν υπάρχουν Ελληνικές μελέτες, καθώς οι σχετικές προτάσεις απορρίπτονται από τους αρμόδιους «μετά επαίνων». Σημείωσε και αυτός τους κινδύνους από την δημιουργία εντυπώσεων και την πρόκληση πανικού, ενώ δεν δίστασε να σκιαγραφήσει την κατάσταση ανομίας που επικρατεί στους χώρους του Πανεπιστημίου και την παρεξηγημένη έννοια του «ασύλου». Τελειώνοντας, κάλεσε την Πολιτεία να δείξει μέριμνα όχι μόνο για «να ζουν» οι φοιτητές τρεφόμενοι στη Φοιτητική λέσχη αλλά και «να ζουν καλά», αντιμετωπίζοντας και τον εκφοβισμό από όπου και αν προέρχεται. «Υπάρχουν, είπε, τρόποι, λείπει όμως η σύνδεση».     

Ηρακλής

Αχιλλέας

       Από τις τοποθετήσεις των φοιτητριών και φοιτητών που συμμετείχαν στη συζήτηση που ακολούθησε, προέκυψε ξεκάθαρα η ανάγκη μιας οργανωμένης παρέμβασης με στόχο την καταπολέμηση του φαινομένου.
Eνόψει και της πρόσφατης ποινικοποίησης του φαινομένου είναι αναγκαίο, σε θεσμικό επίπεδο, να διαμορφωθεί στο Πανεπιστήμιο μία ξεκάθαρη πολιτική «μηδενικής ανοχής» απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή εκφοβισμού. Μια πολιτική που θα ορίζει το φαινόμενο «εκφοβισμός» και θα περιγράφει τα καθήκοντα των Πανεπιστημιακών φορέων στο θέμα του εκφοβισμού, θα προβλέπει τις διαδικασίες επικοινωνίας των θυμάτων με τους σχετικούς Πανεπιστημιακούς φορείς, ενώ ταυτόχρονα θα εξασφαλίζει την προστασία της ταυτότητας του θύματος. Σε αυτά τα πλαίσια θα πρέπει να οριστούν από το Πανεπιστήμιο οι διαδικασίες επίλυσης εντάσεων καθώς και οι συνέπειες που θα προβλέπονται για τους δράστες του εκφοβισμού.
        Καλούμε τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς της Φυσικής Αγωγής, πτυχιούχους αλλά και τους φοιτητές, να ενημερωθούν από την σελίδα του ΠαρατηρητηρίουΦοιτητών Ευαίσθητων Κοινωνικών Ομάδων του Α.Π.Θ. για τις δράσεις και τις εκδηλώσεις του Φορέα τους και να επιδιώξουν να συμμετάσχουν. Ο γυμναστής λόγω της φύσεως του λειτουργήματος που επιτελεί είτε στο Σχολείο, είτε σε κάθε άλλη μορφή άθλησης, έρχεται σε επαφή με το φαινόμενο του εκφοβισμού το οποίο πολλές φορές στον αθλητισμό λαμβάνει τη μορφή της σωματικής βίας. Μπορεί και οφείλει να λειτουργήσει προληπτικά μέσω της εκπαίδευσης και αποτρεπτικά όπου απαιτηθεί. Πρωτίστως όμως πρέπει να ενημερωθεί και να εκπαιδευτεί στη διαχείριση του φαινομένου από παρόμοιες πρωτοβουλίες. Ανακοινώσεις για εκδηλώσεις και δράσεις που αφορούν τους γυμναστές μπορείτε να βρείτε στο ιστολόγιο των Γυμναστών Αθλητικογράφων ΡΙ.Γ.ΜΑ.  

Αλέξανδρος Λεονταρίτης